Evlilik bitliliğinin yürümesini mümkün görmeyen karı-kocanın boşanması gündeme gelir. Boşanma süreci, çiftler açısından son derece yorucu ve yıpratıcı bir süreç olabilmektedir. Çekişmeli boşanmalar bu anlamda zor geçmekte ve bazı davalar, 1,5-2 sene sürmektedir. Bununla beraber, çift her tür konuda, maddi ve maddi hususlarda bir mutabakata varmak suretiyle anlaşmalı boşanma yoluna gidebilirler. Bu süreç, çift için çok daha kolay ve sıkıntısız olmakta, çoğu zaman tek celsede bitmektedir. Anlaşmalı boşanmanın gerçekleşebilmesi için, bazı şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu şartlar karşılanmazsa anlaşmalı boşanma davası açılamamaktadır. Boşanmaya karar vermiş olan, çiftin en az 1 yıl evli kalmış olması gereklidir. Daha kısa süre evli kalmış çiftler anlaşarak boşanamazlar. Çift, maddi ve manevi tüm hukuki koşullar ve sonuçları üzerinde mutabakat sağlanmış olmalıdır. İmzalanan anlaşmalı boşanma protokolünde, çiftin her konuda anlaştıkları yer almalıdır. Anlaşarak yapılan boşanma davalarında, her iki taraf davada hazır bulunmalıdır. Zira protokolde yazılan bilgileri doğrulamaları gereklidir.

Kısaca anlaşmalı boşanma için gerekli şartlar Türk Medeni Kanunu 166. madde de şu şekilde sıralanmaktadır:

1- Evliliğin minimum 1 yıl sürmüş olması gerekmektedir. 

Türk Medeni Kanunu'nun 166. maddesi, anlaşmalı boşanma için evlilik süresi olarak minimum 1 yıl şartını belirtmektedir. Bu şartın amacı, çiftlerin evliliklerini sonlandırmadan önce ilişkilerini değerlendirebilecekleri ve sorunlarını çözmek için yeterli bir süreye sahip olmalarını sağlamaktır.

Evlilik, birbirini tanımak, uyum sağlamak ve ortak bir yaşam inşa etmek gibi bir süreci gerektirir. Yeni bir hayat birliği kurmak, çiftlerin birbirlerini ve ilişkilerini daha iyi anlamaları için zamana ihtiyaç duyar. Evlilik süresi, çiftlere bu zamana sahip olabilmeleri için bir fırsat sunar.

Minimum 1 yıllık evlilik süresi şartı, çiftlerin aceleci kararlar almasını engellemek ve boşanma kararını daha dikkatli düşünmelerini teşvik etmek amacıyla konulmuştur. Bu süre zarfında, çiftler birbirleriyle olan ilişkilerini ve evliliklerini değerlendirme fırsatı bulurlar. İlişkide yaşanan sorunlar, bu süre içinde çözülebilir veya çiftler terapi veya danışmanlık gibi yardımlardan faydalanarak evliliklerini kurtarma yoluna gidebilirler.

2- Eşlerden birinin mahkemeye başvurması, diğerinin ise bu başvuruyu kabul etmiş olması gerekmektedir. 

Türk hukukunda anlaşmalı boşanma sürecinde, evliliği sonlandırmak isteyen bir eşin mahkemeye başvurması ve diğer eşin de bu başvuruyu kabul etmesi gerekmektedir. Bu süreç, taraflar arasında bir anlaşmanın varlığını ve evliliklerin uyumlu bir şekilde sonlandırılmasını gerektirir.

Anlaşmalı boşanma, çiftler arasında karşılıklı olarak anlaşmış oldukları koşullara dayalı olarak gerçekleşir. Bu koşullar genellikle mal paylaşımı, velayet düzenlemeleri, nafaka ve benzeri konuları içerir. Taraflar, bu koşulları belirleyerek mahkemeye başvururlar ve boşanma kararını alırlar.

Ancak, anlaşmalı boşanma süreci başlatmak için bir eşin mahkemeye başvurması gerekir. Diğer eş de bu başvuruyu kabul etmelidir. Bu, tarafların boşanma konusunda hemfikir olduklarını ve anlaşmanın gerçekten karşılıklı bir şekilde yapıldığını gösterir.

Eşlerden birinin mahkemeye başvurması, anlaşmalı boşanma sürecini başlatır ve mahkeme, tarafların anlaşmasının geçerli ve adil olduğunu değerlendirir. Mahkeme, belirli şartları ve süreci yerine getirdiğine kanaat getirdiği takdirde, anlaşmalı boşanma kararını verir ve evliliği sonlandırır.

Anlaşmalı boşanma sürecinde eşlerin karşılıklı anlaşması, hukuki sürecin hızlı ve sorunsuz ilerlemesini sağlar. 

3- Hakimin tarafları bizzat dinlemesi gerekmektedir. Ayrıca dinledikten sonra tarafların anlaşmalı boşanmaya serbestçe karar verdiklerine kanaat getirmesi gerekmektedir. 

Türk hukukunda anlaşmalı boşanma sürecinde, mahkeme tarafından tarafların bizzat dinlenmesi gerekmektedir. Bu, hakimin tarafların düşüncelerini, taleplerini ve anlaşmanın gerçekten karşılıklı bir şekilde yapıldığını doğrulaması için bir fırsat sağlar. Tarafların bizzat ifadeleri, mahkeme tarafından anlaşmalı boşanmanın geçerliliğini ve tarafların iradesini değerlendirmek için kullanılır.

Hakim, tarafları dinledikten sonra anlaşmalı boşanmaya serbestçe karar verdiklerine kanaat getirmesi gerekmektedir. Bu, tarafların anlaşmayı gönüllü ve iradeleriyle kabul ettiklerini gösterir. Hakim, tarafların ifadelerini değerlendirir, anlaşmanın koşullarını gözden geçirir ve tarafların anlaşmaya uygun davrandıklarına emin olur.

Hakim, tarafların serbest iradeleriyle anlaşmalı boşanma kararını verdiklerine kanaat getirdiğinde, boşanma kararını kesinleştirir ve evlilik resmi olarak sona erer. Ancak, hakim, tarafların anlaşmaya uygun davranmadıklarını düşünürse veya anlaşmanın geçerliliği konusunda şüpheleri varsa, anlaşmalı boşanmayı reddedebilir veya ek incelemeler yapabilir.

Tarafların bizzat dinlenmesi ve serbest iradeleriyle anlaşmaya karar vermeleri, anlaşmalı boşanmanın doğru bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Bu süreç, tarafların düşüncelerini ifade etmelerine ve mahkemenin anlaşmanın geçerliliğini ve tarafların iradesini değerlendirmesine olanak tanır.

4- Tarafların düzenlendiği ve anlaştıkları hususlarda hakimin yapılan düzenlemeyi ve protokolü hukuka ve ahlaka uygun bulması gerekmektedir. 

Türk hukukunda anlaşmalı boşanma sürecinde, taraflar bir boşanma protokolü hazırlar ve bu protokolde mal paylaşımı, velayet düzenlemeleri, nafaka gibi konuları düzenlerler. Taraflar, kendi aralarında anlaşarak bu protokolü hazırlar ve mahkemeye sunarlar.

Hakim, tarafların düzenlediği ve anlaştığı hususları inceleyerek, bunların hukuka ve ahlaka uygun olup olmadığını değerlendirir. Hakim, düzenlenen protokolün kanunlara ve evlilik birliğiyle ilgili mevzuata uygun olup olmadığını kontrol eder. Aynı zamanda, tarafların çocukların çıkarlarını gözetip gözetmediklerini ve nafaka gibi mali konuların adil bir şekilde ele alınıp alınmadığını değerlendirir.

Hakim, tarafların düzenlediği protokolü ve anlaştıkları hususları hukuka ve ahlaka uygun bulduğunda, bu protokolün geçerli olduğunu ve anlaşmalı boşanma sürecinin ilerleyebileceğini karara bağlar. Bu durumda, tarafların anlaşmalı boşanma kararı kesinleşir ve evlilik resmi olarak sona erer.

Ancak, hakim, tarafların düzenlediği protokolü veya anlaştıkları hususları hukuka veya ahlaka aykırı bulursa, protokolü reddedebilir veya değişiklik talep edebilir. Bu durumda, tarafların protokolü yeniden gözden geçirmeleri ve hakim tarafından belirtilen değişiklikleri yapmaları gerekebilir.

Karı-kocanın bir an evvel boşanmak için aralarında anlaşması, süreci kısaltmaktadır. Çiftler, beraberce ve avukatlarının eşliğinde anlaşmalı boşanma dilekçesi ve anlaşmalı boşanma protokolü doldurarak, yetkili aile mahkemesine mahkemeye başvururlar. Asliye Hukuk Mahkemeleri, Aile Mahkemelerinin olmadığı yerde bu davalara bakar. Gerekli şartlar yerine getirildiğinde, tek celsede boşanma gerçekleşir. Bu bakımdan, anlaşmalı boşanmanın, kişilerin tercih ettiği bir boşanma türü olması beklenir. Ancak bazı durumlarda bu mümkün olmaz. Örneğin protokol doğru hazırlanmazsa anlaşmalı boşanma gerçekleşmez, hakim duruşmayı erteler. Yada hazırlanan protokol ahlaka uygun değilse, yada absürt talepler varsa hakim anlaşmalı boşanmayı gerçekleştirmez ve tekrardan protokolün hazırlanması için bir celse erteleme yapar. 

İşte anlaşmalı boşanma sürecinin gerçekleşmesi için genel adımları:

İlk aşama çiftlerin karar verme aşamasıdır. Çiftlerin evliliklerini sonlandırmak konusunda ortak bir karar almalarıdır. Bu karar genellikle taraflar arasında uzun süren iletişim ve tartışmalar sonucunda ortaya çıkar. Boşanma konusunda anlaşmış olan çiftler, anlaşmalı boşanma yolunu tercih edebilirler.

2. Adım hukukî Danışmanlık almaktır. Çiftler, bir avukatla çalışarak hukuki danışmanlık alabilirler. Avukat, çiftlere anlaşmalı boşanma süreci hakkında bilgi verir, haklarını ve yükümlülüklerini açıklar, protokolün hazırlanması konusunda rehberlik eder ve gerekli belgelerin düzenlenmesine yardımcı olur.

3. Adım boşanma protokolünün avukat eşliğinde hazırlanmasıdır. Taraflar, bir boşanma protokolü hazırlar. Bu protokol, mal paylaşımı, çocukların velayeti, nafaka gibi konuları içerir. Taraflar, bu konularda anlaşmaya varır ve protokolde belirtilen koşulları kararlaştırır. Protokol, hukuka ve ahlaka uygun olmalıdır.

4. Adım mahkemeye Başvurudur. Hazırlanan boşanma protokolüyle birlikte taraflar, yerel aile mahkemesine başvurur. Başvuru dosyası, boşanma dilekçesi, boşanma protokolü ve diğer gerekli belgeleri içerir. Taraflar, mahkemeden anlaşmalı boşanma kararı almayı talep ederler.

5. Adım hakimin durumu değerlendirmesidir. Mahkeme, tarafların dilekçelerini ve boşanma protokolünü inceler. Tarafların isteğine bağlı olarak, hakim tarafları bizzat dinleyebilir. Hakim, protokolün hukuka ve ahlaka uygun olduğunu, tarafların serbest iradeleriyle anlaşmaya karar verdiklerini değerlendirir. Ayrıca, çocukların çıkarlarının korunduğunu ve protokolün adil olduğunu gözlemlemesi gerekmektedir.

6. Adım boşanma kararının hakim tarafından verilmesidir.  Hakim, tarafların anlaşmalı boşanmaya serbestçe karar verdiklerine kanaat getirdiğinde, boşanma kararını kesinleştirir. Bu kararla birlikte, evlilik resmi olarak sona erer ve taraflar boşanmış olurlar.